Page 20 - AYGAZ 60+ Geleceğe Dönüşen Enerji

BİR KURULUŞ HİKÂYESİ:

ÖNGÖRÜ, CESARET, BAŞARI

1960’lı yıllar, neredeyse 1980’li yılların başına kadar peş peşe gelen hükümetlerin
kalkınma politikalarını oluşturmasıyla, sanayileşme yoluyla ithal ikame uygulamalarıyla
geçer. İthalata sınırlar getirilerek yerli sanayileşmeyi koruma ve geliştirme amaçlanır.
Türkiye bu yıllarda mamul gıda maddeleri, dokuma ve demir çeliğin dışında hemen
hemen tüm sanayi mallarında ithalata bağımlıdır. Hükümetler, sübvansiyon ve vergi
indirimleri gibi doğrudan yatırım teşviklerinin yanı sıra yerli sanayiinin yaratılması
için stratejiler, politikalar belirler. Bu politikaların başında Avrupa ve Amerika’nın sanayi
ürünlerine karşı yoğun ithalat kısıtlamaları ve yüksek gümrük tarifeleri getirilmesi
gelir. Bir taraftan da sanayi işçilerine yüksek ücret artışına izin vererek canlı bir iç pazar
yaratılması amaçlanır.

1963’ten 1983’e kadar ulusal ekonominin bütününü kapsayan, sektörler için master
planların hazırlandığı, aşamalı olarak beş yıllık kalkınma planlarının uygulandığı bir
dönemdir. 1964 tarihinde çıkarılan yasayla Kamu İktisadi Teşebbüsleri çerçevesinde
İktisadi Devlet Teşekkülleri yasa ile tanımlanmıştır. Sermayesinin tamamı devlete ait
olan İktisadi Devlet Teşekkülleri arasında Azot Sanayii’den Elektrik Kurumu’na,
Kamu İktisadi Teşebbüsleri arasında olan Petrol Ofisi’ne kadar geniş bir sektör
çeşitliliği vardır.
2

1960-1980 yılları arasında Türkiye görece sanayileşmekte olmasına karşın sürekli bir
ticaret açığı ve dış ödemeler dengesi açığı ile baş etmek zorunda kalır. Çözüm olarak
da bu yetersizlikleri kısmen Amerikan yardımıyla kısmen de Avrupa’ya 1950’lerin sonu
2 itibariyle göç etmiş Türkiyeli işçilerin ülkelerine taşıdıkları büyük miktardaki döviz
Janibe Bremond, Alain transferleriyle kapatır.
Geledan, İktisadi ve Toplumsal
Kavramlar Sözlüğü, çev. Vehbi Koç, 1970-1980 arasındaki on yılı her açıdan karışık, kararsız ve huzursuz olarak
Ertuğrul Özkök, 1.B. İstanbul: tarif etmesine rağmen, 1950’lerin ortasından itibaren yıllar içinde Kavel’den, Gazal’a,
Remzi Kitabevi, 1984, s.187. Türk Elektrik’ten Mesan’a yirmiyi aşkın tesisle sanayici olma hüviyeti kazandığını da

KURUCU, GÜVENİLİR ve CESUR 18