Neden bazı ülkelerde trafik soldan akar?

Türkiye’nin de arasında olduğu 165 ülkede trafik sağdan akarken 75 ülkede durum tam tersidir. Peki, bu farklılık nasıl ortaya çıktı? Araçlarda ne gibi değişikliklere sebep oldu? Neden pek çok ülke sağdan akan trafiğe uyum sağlamayı tercih etti? Gelin, bu soruların yanıtlarının peşine birlikte düşelim.

İlk olarak, trafiğin sağdan veya soldan akmasının ne demek olduğunu açıklayalım.

Çift yönlü bir trafik akışında araçların bulunduğu konumu işaret etmek üzere kullanılan bu iki terim, aynı zamanda direksiyonun konumuna dair bilgi verir. Trafiğin sağdan aktığı ülkelerde araçların direksiyonu solda, trafiğin soldan aktığı ülkelerdeyse araçların direksiyonu sağda bulunur. Söz konusu değişiklik yalnızca direksiyonun konumunu etkilemekle kalmaz, aracın ön kısmındaki önemli değişiklikleri beraberinde getirir. Direksiyon dişli kutusu, fren servosu ve debriyajın konumundaki değişiklikler bunlardan bazılarıdır.  Trafiğin soldan aktığı ülkeler arasında Malta, Birleşik Krallık, Japonya, Tayland, Hindistan, Nepal, Kenya, Jamaika gibi ülkeler bulunur.

Peki, neden dünyadaki ülkelerin %70’inin aksine bu ülkelerde trafik soldan akar?

Bu durumun kökeninin oldukça eski olduğu ifade edilir. Özellikle de ulaşımın atlarla sağlandığı dönemlerde, pek çok kişi kılıcını sağ elle kullandığı için atlar yolun sol tarafında bulunurdu. Böylelikle herhangi bir saldırının gerçekleşmesi durumunda atı kullanan kişi, sağ elinde tuttuğu kılıcıyla saldırganı etkisiz hale getirebilirdi. Tarihçi ve antropologlara göre, Antik Roma’dan Orta Çağ Avrupası’na dek trafiğin soldan akmasının en olası nedenlerinden biri budur.

Bu durum zamanla yasal düzenlemelere de konu oldu. Nitekim 1756’da Londra Köprüsü’nde, 1772’de İskoçya’daki kasabalarda, 1835’teyse tüm Büyük Britanya ve İrlanda’da trafiğin soldan akması bir zorunluluk halini aldı. Fransız Devrimi’ni takip eden süreçte ve özellikle Napolyon’un öncülük ettiği girişimlerle trafik sağdan akmaya başladı. Devrimin gerçekleştiği döneme dek yolun sağ tarafını halkın yoksul kesimleri, sol tarafını ise aristokratlar kullanırken Fransız Devrimi’nin ardından aristokratlar da dikkatleri üzerine çekmemek için yolun sağ tarafını kullanmaya başladılar.

Neden çoğu ülke sağdan akan trafiğe uyum göstermeyi tercih etti?

Pek çok ülke, zaman içinde trafiğin sağdan akışına uyum sağladı. Bunun başlıca nedenlerinden biri ülkeler arasındaki seyahatlerin giderek yoğunlaşması ve farklı şeritleri kullanmanın hem sürücülerin gündelik faaliyetlerini hem de ticari faaliyetleri sekteye uğratacak olmasıydı. Bununla birlikte, bir ülkeden diğerine yolculuk ederken trafiğin yönünün değiştiği durumlarda yaşanabilecek problemlerin önüne geçmek üzere çeşitli çözümler de geliştirildi. Bunlardan biri, Çin Halk Cumhuriyeti’ne bağlı özel bir idari bölge olan Makao ile Çin Halk Cumhuriyeti arasında bulunan Lotus Köprüsü’dür. Köprü, trafiğin soldan aktığı Makao’yla sağdan aktığı Çin’deki sürücülerin bu iki bölge arasında yolculuk ederken herhangi bir kaza yaşamalarını engelleyecek şekilde trafiğin yönünün düzenlenebilmesini sağlar.