Türkiye’nin ilkleri: Leyla Ağaçkoparan

Cinsiyet eşitsizliği hâlâ dünyadaki en önemli toplumsal sorunların başında geliyor. Elbette ki ulaşım sektöründe de bu eşitsizliğin neden olduğu sonuçları gözlemlemek mümkün. Women In Trucking Association tarafından hazırlanan ve Kuzey Amerika’da ulaşım sektöründeki toplumsal cinsiyet dağılımını ele alan 2023 yılı raporu, profesyonel sürücülerin yalnızca yüzde 12,1’inin kadın olduğunu ortaya koyuyor. Bu oranın bir önceki yıla kıyasla yüzde 1,6 azaldığına işaret eden raporda, söz konusu düşüşün nedenlerine de yer veriliyor. Endüstrideki gözlemciler, profesyonel kadın sürücülerin güvenliğe dair endişelerinin, çocuk bakımı olanaklarının yetersizliğinin ve kadın sürücüler için kariyer olanaklarına dair yanlış algıların gözlenen azalışın başlıca nedenleri olduğunu ifade ediyorlar.

Türkiye’de ise ulaşım sektöründeki toplumsal cinsiyet dağılımına dair erişilebilir bir veri mevcut değil. Bununla birlikte, ulaşım sektöründe çalışan kadınların deneyimlerine odaklanan araştırmalar, kadınların hem ulaşım sektörüne katılmadan önce hem de sektörde bulundukları sürede toplumsal cinsiyete dayalı mesleki ayrımcılığa maruz kaldıklarını ortaya koyuyor. Bu noktada sektördeki öncü örnekler, mevcut ayrımcılığa karşı cesaretlendirici bir niteliğe sahip olmaları dolayısıyla önem kazanıyor. Bu öncü isimlerden biri, Türkiye’nin ilk kadın uzun yol şoförü olarak tanınan Leyla Ağaçkoparan.

Türkiye’nin ilk kadın uzun yol şoförü

1987’de başlayan şoförlük kariyerini 2017’de emekli olarak nihayete erdiren Leyla Ağaçkoparan, uzun yol şoförlüğüne babasından etkilenerek başlamış. Uzun yıllar gerek Türkiye’de gerek yurt dışında şoförlük yapan Ağaçkoparan’ın kullanmadığı araç yok desek haksız sayılmayız. Çöp kamyonundan taksiye, tankerden ambulansa, otobüsten çekiciye dek pek çok aracı maharetle kullanan usta sürücü, cinsiyet eşitsizliğinin hakim olduğu bir sektörde kendini kanıtlamayı başarmış. Meslek yaşamı boyunca başından geçenleriyse “Geri Vites Hayatlar” başlıklı anı kitabında aktararak gelecek kuşaklara miras bırakmış.

Ağaçkoparan, cinsiyete dayalı ayrımcılığın baskın olduğu bu sektörde pek çok zorlukla karşılaşmış. Bunların başında, uzun yolda bir kadın olarak temel ihtiyaçlarını karşılama güçlüğünün geldiğini ifade eden deneyimli sürücü, gurur duyduğu mesleğini icra ederken deneyimlediği ayrımcılıkları şu şekilde ifade ediyor: “Sırf cinsiyetimden dolayı iş bulamadığım veya bulduğum işlerde barındırılmadığım da oldu. Bu büyük hata ve haksızlık. Nitekim çok erkek meslektaşıma rastladım, sırf erkek olduğu için iyi şoför zannedilen. Ve yine çok erkeğe rastladım aracın yağ çubuğunun nerede olduğunu bilmeyen veya patlak lastik üzerinde yürüyen. Aynı besini yemiyor muyuz? Yani savaş aynı savaş. Ekmek savaşı. Yani burada konuyu kadınlığa çekmek yanlış. Profesyonellikten, deneyimden, donanımdan bakmalı.”