01 LPG Hakkında Genel Bilgiler

Ülkemizde LPG, bütan ve propan gazlarının bir karışımı olarak tüketiciye sunulur. Bu oran, mevcut durumda yaklaşık olarak, sırasıyla %70 ve %30 şeklindedir. LPG’nin teknik özellikleri TS 2178’de verilmiştir.
LPG, normal şartlar altında gaz hâlindedir. Bununla birlikte, basınç altında sıvılaştırılmış olarak tüplere ve tanklara doldurulur ve muhafaza edilir. LPG, kullanımı sırasında basınç düşürücülerden (dedantör veya regülatörlerden) geçerken basıncı istenilen düzeye indirilir.
Propanın yoğunluğu 0,509 kg/m3, bütanın yoğunluğu 0,585 kg/m3 olup sıvı LPG’nin yoğunluğu, bileşimine bağlı olarak değişir. Bu değer suyun yoğunluğunun yaklaşık olarak yarısı kadardır. Yoğunluğunun suyun yoğunluğundan düşük olması nedeniyle ortama yayılan sıvı hâldeki LPG su üstünde yüzer.
LPG, gaz hâlinde havadan ağır bir karışım olup, yoğunluğu havanın yaklaşık olarak 2 katıdır. Bu açıdan, ortama yayıldığında zeminde birikmeye eğilim gösterir. Hava akımıyla uzak mesafelere sürüklenebilir, yer altı kanalları ve rögarlarda birikebilir.
LPG, renksiz ve kokusuz bir karışımdır. Depolanması veya kullanımı sırasında herhangi bir sızıntı hâlinde fark edilebilmesi amacıyla belirgin bir koku ile kolaylıkla fark edilecek şekilde kokulandırılır.
LPG, zehirli değildir. Kısa bir süre solunması hâlinde zehirlenme nedeniyle ölümlere sebep olmaz. Ancak LPG, havadan daha ağır bir gaz olduğundan yere çöker ve zeminden itibaren yukarıya doğru birikir. Bu sırada insan veya hayvanların birikmiş olan LPG'nin içerisinde kalması hâlinde, suda boğulmada olduğu gibi havasızlıktan boğularak ölümlere sebebiyet verebilir.
LPG, belirli bir süre solunması durumunda, uyuşturucu etki gösterebilir, solunumu hızlandırabilir, kas hareketlerinde bozukluklara, yanlış karar vermeye neden olabilir, tüm algılamalarda azalma, duygusal dengesizlik ve yorgunluk vb. belirtilere yol açabilir.
Uyuşturucu ve boğulma etkisi ilerledikçe mide bulantısı, yere yıkılma, bilinç kaybı oluşabilir ve etki daha da sürecek olursa kasılmalar, koma durumu ve ölümle sonuçlanabilir.
LPG, hava ile karıştığında patlayıcı karışımlar oluşturabilir. LPG'nin patlayıcı karışımlar oluşturması için hava içerisinde hacimce en az %2, en çok %9 oranında karışmış olması gereklidir.
Ticari propanın kaynama sıcaklığı -42 °C, ticari bütanın kaynama sıcaklığı -9 °C olup, LPG’nin kaynama sıcaklığı, bileşimine göre değişir. LPG, normal şartlarda kaynama sıcaklığının üzerindeki sıcaklıklarda gaz hâlinde bulunur.
LPG’nin yanma noktası oldukça düşüktür, bu sebeple çok hızlı alev alır. LPG’nin kendiliğinden tutuşma sıcaklığı ise (410-580) °C arasında değişir.
Diğer tüm yakıtlarda olduğu gibi LPG'nin de yanabilmesi için oksijene ihtiyaç vardır. Bu ihtiyaç, ortamdaki havadan sağlanır. Yanmanın sürekliliği açısından ortamda oksijenin sürekli olarak var olması gerekir. Aksi hâlde yanma gerçekleşmez, ortama LPG yayılabilir.
Diğer yakıtlarda olduğu gibi LPG'nin yanması sonucu su buharı ile karbon monoksit ve karbondioksit gibi zehirli veya boğucu gazlar ortaya çıkar. Kırılmış veya çatlamış boru, yarılmış ya da delinmiş hortum vb. gazın geçtiği yerlerden sızan basınçlı LPG’nin yanması, küçük bir alanda yoğun bir ısı oluşturabilir, beton veya metal taşıyıcı elemanların çok kısa sürede mukavemetini yitirmesine sebep olabilir.
Sıvı LPG, sıkıştırılarak sıvılaştırıldığı yüksek basınçtan atmosfer basıncına serbest bırakıldığında aniden genleşerek gaz hâline geçer. Sıvı LPG, gaz hâline dönüştüğünde hacmi 270 kat artar. Bu sebeple sıvı LPG, cilde temas ettiğinde cildin ısısını süratle emerek soğuk yanıklarına sebep olabilir.
Sıvı LPG’nin cilde teması durumunda, deri önce beyazlaşarak donar ve oluşan birinci derece aşırı soğuk yanığında deri kızarır, ikinci derece aşırı soğuk yanığında deri kızarır ve aynı zamanda su toplar, üçüncü derece aşırı soğuk yanığında ise deri siyahlaşır.
LPG, gözle temas etmesi hâlinde tahrişlere neden olabilir.
LPG’nin yaşamı ve sağlığı tehlikeye sokan havadaki sınır derişimi, 1800 mg/m3’tür.
Tüpler veya tanklar, emniyet açısından belli bir seviyeye kadar sıvı LPG ile doldurulur. Tüp veya tankların üst kısımlarında ise sıvı LPG ile dengede gaz hâlinde LPG bulunur. Tüp ve tanklar, değişik sebeplerle iç basıncın aniden artması sonucu patlama tehlikesini ortadan kaldırmak amacıyla emniyet vanaları ile donatılmış olarak piyasaya arz edilir.
Yangın vb. sonucu tüp veya tankın gaz kısmından ısınma söz konusu olursa, gaz hâlindeki LPG, artan sıcaklığı sıvı LPG’ye tam olarak iletmez. Bunun sonucu olarak emniyet vanalarını açacak büyüklükte bir iç basınç oluşmaz. Yeterli iç basınç oluşmadığı için emniyet vanaları açılmayınca tüp veya tankların alevlerle temas eden kısımları aşırı ısınma sonucu kızararak yapısal dayanımlarını kaybeder. Bu durum, tüp veya tankın en dayanıksız yerinde şişmelere ve yırtılmalara, yırtılma sonucu açığa çıkan LPG ise hava ile karışarak patlamaya neden olabilir.
Yangın vb. sonucu alevler tüp veya tankları sıvı LPG kısmından ısıtırsa, sıvı LPG kaynamaya başlayarak buharlaşır. Kısa sürede iç basınç artarak tüp veya tankın emniyet vanalarının açılmasına ve LPG’nin ortama yayılmasına sebep olur. LPG emniyet vanası yoluyla atmosfere yayıldığında tüpte yarılma veya patlama meydana gelmez. Emniyet vanasının bozuk veya kusurlu olması, ya da aşırı ısınma sebebiyle tahliye debisinin yeterli olmaması durumunda tüplerde patlama veya yarılma meydana gelebilir.
Ülkemizde LPG, tüplü olarak ya da kullanıcıların depolama tanklarına doldurulmak üzere dökme olarak tüketime sunulmaktadır. 0,5 kg’lık tüpler kamp tüpü, 2 kg’lık tüpler piknik tüp, 12 kg’lık tüpler ev tüpü, 24 kg’lık tüpler ticari tüp ve 45 kg’lık tüpler ise sanayi tüpü olarak adlandırılmaktadır.

02 LPG Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler

LPG kullanıcıları, tüplü LPG’yi sadece ilgili dağıtıcının yetkili satıcılarından temin etmelidir.
Tüplü LPG kullanıcıları; LPG tüpü üzerinde tüpü imal ettiren şirketin ve dağıtım şirketinin adını, tescilli markasını ve rengini, tüpün Türk Standartları’na uygun olarak imal edildiğini belirten "TS 55 EN 1442" işaretini ve TS 5306 standardına göre periyodik kontrol yapılmış olması gereken tüplerde ise bu kontrolün yapıldığına dair işareti özellikle aramalıdır.
Tüplü LPG kullanıcıları, hiçbir şekilde paslı, şişkin, ezik, kesik, boyasız, çatlak, yangın hasarlı vb. tüpleri almamalı ve kullanılmamalıdır.
Tüplü LPG kullanıcıları, basınç düşürücüler ile tüpler arasında sızdırmazlığı sağlayan contaların, her tüp değişiminde mutlaka dağıtıcılar tarafından değiştirilmesini sağlamalıdır.
LPG tüpleri, dik konumda depolanmalı, dik konumda ve yakıcı cihazlardan daha aşağı seviyelerde kullanılmalı, asla yatırılmış veya ters çevrilmiş durumda kullanılmamalıdır.
LPG tüpleri, her yönü zemin seviyesinin altında kalan doğal hava akımı sağlanamayan bodrum, oda veya konut gibi yerlere konulmamalıdır.
LPG tüpleri, merdiven boşlukları, giriş-çıkış yolları, koridorlar vb. yerlere konulmamalıdır.
Basınç düşürücülerin (dedantörler/regülatörler) anma basınçları ve debileri, birlikte kullanıldıkları cihazların anma basınçlarına ve debilerine uygun olmalıdır.
LPG, sadece iyi havalandırılan yerlerde kullanılmalıdır. Havalandırma yeterli değil ise, tüpün kullanıldığı mahallin zemin alanının her 1 m2'si için en az 10 cm2 olacak şekilde havalandırma açıklıkları oluşturulmalıdır.
Yakıcı cihazların yakınında kolay tutuşabilen maddeler (kâğıt, naylon, plastik, tül örtü, perde ve sıvı yakıtlar vb.) bulundurulmamalıdır.
Yeterince havalandırılamayan yerlerde kullanılan yakıcı cihazlarda ortamdaki oksijen seviyesine göre LPG'yi otomatik olarak kesen emniyet düzenekleri mevcut değilse, bu ortamlar sık sık havalandırılmalıdır.
Baca bağlantısı gerektiren LPG’li cihazlara, cihaz üreticisinin tavsiyesine göre uygun baca bağlantısı yapılmalıdır. Baca bağlantıları düzenli olarak kontrol edilmelidir.
LPG tesisatı, hortumlar, basınç düşürücüler (dedantörler/regülatörler) vb. elemanlar düzenli olarak kontrol edilmeli, üreticilerin tavsiyelerine göre gerekli tedbirler alınmalıdır. LPG tesisatı, hortumlar, basınç düşürücüler işlevini yitirdiğinde ise mutlaka yenileri ile değiştirilmelidir.
Gaz kaçağı kontrolü, sadece sabunlu su veya benzeri bir maddeyle yapılmalı, kaçak kontrolünde kibrit, çakmak vb. açık ateş kaynakları kesinlikle kullanılmamalıdır. Herhangi bir gaz kaçağı tespit edildiğinde veya ortamda LPG kokusu hissedildiğinde;

Kapı ve pencereler açılarak ortam havalandırılmalı,
Elektrik anahtarları bulunduğu vaziyette bırakılmalı, açılmamalı veya kapatılmamalı,
Kıvılcım çıkartabilecek hareketlerden kaçınılmalı,
Tüpün üzerinde (varsa) musluk, vana veya basınç düşürücü kapatılmalı,
Basınç düşürücü derhal tüpten ayrılmalı ve tüp hemen açık havaya çıkartılmalı,
Zemin, çukur ve kuytu yerler süpürge ile su süpürür gibi süpürülerek yere çöken LPG'nin açık havaya atılması sağlanmalı, İlgili dağıtıcı haberdar edilmelidir.

LPG yakan cihazlar, kullanım kılavuzlarına ve/veya talimatlarına uygun şekilde monte edilmeli ve kullanılmalıdır.
LPG yakan cihazların ayarları ile hiçbir şekilde oynanmamalıdır. Bakım ve ayarlarlar geciktirilmemeli ve kullanım kılavuzlarında ve/veya talimatlarında öngörülen sürelerde yetkili servislere yaptırılmalıdır.
İşyerlerindeki başta LPG yakan cihazları kullanan personel olmak üzere, bütün personel, LPG ve kullanılan cihazlar hakkında bilgilendirilmeli, gaz kaçağı, yangın vb. tehlikeli durumlarda yapılacak işlemler hakkında eğitimler verilmelidir. Söz konusu eğitimler belirli aralıklarla tekrarlanmalıdır.
İşyerlerinde yangın, patlama vb. durumlar için acil durum talimatları hazırlanmalı ve görülebilecek yerlere asılmalı veya yerleştirilmelidir.

03 Kaza Sonucu LPG’nin Yayılmasına Karşı Önlemler

LPG kaçağı fark edildiğinde;

Kaçak bulunan ortama açık alev veya sigara, pilli fener, telsiz, cep telefonu vb. taşınabilir elektrikli cihazlar ile yaklaşılmamalı,
Ortamda bulunan kıvılcım oluşturabilecek cihazlar derhal kapatılmalı,
Elektrikli herhangi bir cihaz çalıştırmamalı veya durdurulmamalı,
Ortam derhal tahliye edilmelidir.

Kapalı bir ortamda LPG kaçağı fark edilirse, basınç düşürücü veya tesisatta bulunan vanalar kapatılmak suretiyle ilk önce gaz akışı kesilmeli ve derhal kapı ve pencereler açılarak ortam havalandırılmalıdır. Havalandırmaya ortamdaki gaz kokusu tamamen kayboluncaya kadar devam edilmelidir.
Açık ortamda LPG kaçağı belirlenirse, ilk önce uygun bir vanadan gaz akışı kesilmeli, tutuşma ve kıvılcım oluşturabilecek her türlü nesne ortamdan uzaklaştırılmalı, kaçak olan bölgeye ve civarına motorlu araç giriş ve çıkışı engellenmeli ve ortam derhal tahliye edilmelidir.
LPG kaçağının yayılması, rüzgâr istikametine göre sis lansı ile su püskürtüp perdeleme yapılarak engellenebilir.

04 İlk Yardım Önlemleri

Gaz hâlindeki LPG’nin yoğun olarak cilde temas etmesi durumunda, etkilenen bölge bol su ve sabun ile yıkanmalıdır.
Sıvı LPG’nin yoğun olarak cilde temas etmesi durumunda, LPG bulaşmış giysiler, soğuk yanıklarına maruz kalmış uzuvlara zarar vermeden çıkarmak mümkünse, dikkatle çıkarılıp, etkilenen bölge, kan dolaşımı tekrar başlayıncaya kadar derhal ılık ve temiz su ile yıkanmalı ve sağlık kuruluşlarına başvurularak tedavisi sağlanmalıdır. Yaralı cilde yapışmış elbiseler çıkarılmaya çalışılmamalı ve soğuk yanıklarına maruz kalmış uzuvların yıkanmasında kesinlikle sıcak su kullanılmamalıdır.
Cildin sınırlı bir bölümünün kısa süreli olarak sıvı LPG’ye maruz kalması sonucu oluşabilecek küçük yanıklarda, yaralı bölgeler çeşmeden akan temiz ve serin suyla yıkanmalı ve derhal sağlık kuruluşlarına başvurularak tedavi edilmesi sağlanmalıdır.
LPG bulaşan giyecekler ve ayakkabılar tekrar kullanılmadan önce mutlaka yıkanmalıdır.
LPG’nin gözlere temas etmesi hâlinde, LPG’ye maruz kalan kişiler LPG kaçağının olduğu bölgeden uzaklaştırıp, gözler bol suyla yıkanmalı ve derhal sağlık kuruluşlarına başvurulmalıdır.
LPG’nin yüksek derişimlerde ve uzun süre solunması durumunda, LPG’ye maruz kalan kişiler en kısa sürede temiz havaya çıkarılmalı, bilinç yerindeyse karşılaşılan belirtilere göre hareket edilmelidir. Bilinç yerinde değilse, hemen suni teneffüs uygulanmalı ve vakit geçirilmeksizin en yakın sağlık kuruluşlarına başvurulmalıdır.
LPG yangınları sonucu bedende veya ciltte oluşabilecek yanıklarda, derhal sağlık kuruluşlarına başvurulmalı ve yanığın şiddetine göre gerekli yanık tedavisi en kısa sürede başlatılmalıdır.

05 Yangınla Mücadele Yöntemleri

Herhangi bir LPG yangını anında, ilk iş olarak, mümkün olması hâlinde gaz akışı kesilmelidir. Açma ve kapama vanalarına, basınç düşürücülere alevler sebebiyle ulaşabilmek mümkün değilse, ilk önce alevleri boğmak ve ısı etkisini azaltmak için LPG tüpleri veya depolama tankları ve çevresi su ile soğutulmalıdır.
Küçük çaplı LPG yangınlarının söndürülmesinde kuru kimyasal tozlu, karbondioksitli veya köpüklü yangın söndürücüler kullanılabilir. Bununla birlikte, yangının söndürülmesinden sonra gaz kaçağının kesilememesi durumunda, LPG’nin tekrar alev alarak daha büyük bir yangına dönüşme ihtimali çok yüksektir.
Gaz akışını kesmek mümkün değilse, alev almış tüplerin düşmesi veya devrilmesi daha büyük bir tehlike oluşturacağından, ilk önce mümkünse LPG tüpleri yangın bölgesinden uzaklaştırılmalı ve daha sonra alevler söndürülmeye çalışılmalıdır.
Yangına maruz kalan LPG tüpleri ve depolama tanklarının oluşturacağı kaynayan sıvı buharlarının patlaması tehlikesine karşı LPG tüpleri ve depolama tankları, sabit su monitörleri kullanılarak soğutulmalıdır. Alevler içinde kalmış LPG tüpleri ve depolama tanklarının patlama riskine karşı depolanan LPG miktarına bağlı olarak etrafındaki bir kilometreye kadar olan bölge tahliye edilmelidir.
Tüpler ve tüplerin bağlı olduğu ocak, şofben vb. cihaz bağlantılarında gaz kaçağı meydana gelir ve kaçak herhangi bir şekilde alev alırsa, ilk önce tüp üzerindeki basınç düşürücü veya vana kapatılarak gaz akışı kesilmeli, aydınlatma veya elektrikle çalışan herhangi bir cihazın açıkken kapatılması veya kapalı iken açılması gibi kıvılcım oluşturabilecek hareketlerden kaçınılmalı ve daha sonra kuru kimyasal tozlu yangın söndürücülerle alevlere müdahale edilmelidir.

06 Konutlarda Tüplü LPG Kullanımı

Tüp değişimleri, mutlaka yetkili bayi elemanlarına yaptırılmalıdır. Bayi elemanlarınca değiştirilen tüpler, sızdırmazlık kontrolü yapılarak müşteriye teslim edilmelidir.
Tüp içerisinde buharlaşan LPG’nin yakıcı cihazlara doğal olarak ve kolayca ulaşmasını sağlamak açısından LPG tüpleri, vana ve basınç düşürücülere çabuk ve kolay müdahale edilebilecek yerlerde ve yakıcı cihazlardan daha aşağıdaki bir seviyede yer almalıdır.
LPG tüpleriyle cihazlar arasındaki hortum bağlantılarının uzunlukları 150 cm’yi geçmemelidir.
Hortumların basınç düşürücülere (dedantörlere) ve yakıcı cihazlara bağlantıları kelepçe ile yapılmalı, hortum ve bağlantılar sık sık kontrol edilmeli, eskiyen, çatlayan, yumuşayan, sertleşen hortumlar yenisi ile değiştirilmelidir.
Anma hacmi 4,95 L olan LPG tüpleriyle (piknik tüpleriyle) kullanılan cihazlar haricindeki cihazlarda, tüpler ile cihazlar arasında ısıyı iletmeyen veya az ileten bir bölme yer almalıdır. LPG tüpleri, mümkün olduğu takdirde, açık ve hava akımının bulunduğu bir ortamda kullanılmalıdır.
Kullanılan ve yedek LPG tüplerinin dolap vb. kapalı bir bölme içerisinde yer alması durumunda; dolap kapaklarının alt kısmında, bölme taban yüzeyinin %1’i kadar havalandırma deliği açılmalıdır.
LPG tüpleri doğrudan güneş ışınlarına maruz bırakılmamalıdır. LPG tüpleri, kalorifer ve radyatörler ile soba ve ısıtıcıların yakınlarında yer almamalıdır.
Anma hacmi 4,95 L olan piknik tüplerinin üzerine, çapı 20 cm'den büyük tencere, tava vb. kaplar konulmamalıdır.
Yatak odaları vb. yerlerde kullanılan LPG’li lamba ve borusuz sobalar gibi LPG cihazları ve LPG tüpleri, uyumadan önce kapatılmalı ve mümkünse oda dışına çıkarılmalıdır.
LPG tüketimi saatte 1 kg'dan fazla olan ani su ısıtıcısı (şofben) gibi cihazlar muhakkak bir bacaya bağlanmalı ve baca yılda en az 1 defa kontrol edilmeli ve gerekirse temizlenmelidir. Bu cihazların kullanıldığı ortamlarda, dış ortamdan cihazın bulunduğu ortama oksijen akışını sağlayacak uygun kesit alanına sahip bir havalandırma deliği yer almalıdır.
LPG yanarken, pencere ve kapılar açılarak cihaz hava akımına maruz bırakılmamalıdır.
Binaların, banyolarında asla LPG kullanan herhangi bir cihaz (şofben, kalorifer kazanı vb.) ve LPG tüpü bulundurulmamalıdır.
Aşırı hava akımı ve yemek taşmaları, alevi söndürerek ortamda LPG’nin birikmesine sebep olabilir.
Anma hacmi 26,2 L ve üzerinde olan LPG tüpleri, sadece zemin katlarda kullanılmalı, üst katlarda kullanılmamalıdır.

07 İşyerlerinde Tüplü LPG Kullanımı

LPG tüpleri, işyerlerinde bina dışında, yangına en az 90 dakika dayanıklı ayrı bölmelerde veya mümkünse ayrı depolarda depolanmalıdır. Bu bölme veya depoların, alttan ve/veya üstten doğal veya cebri olarak havalandırılması sağlanmalıdır. LPG tüpleri, doğal veya cebri olarak havalandırma sağlanamayan, yer seviyesinden daha düşük seviyedeki ortamlara konulmamalıdır.
Bina dışındaki tüpler, doğrudan doğruya güneş ışınlarından, yağmur ve kar vb. atmosferik etkilerden korunmak amacıyla metalden yapılmış bir sundurma altında bulundurulmalıdır.
Bina dışındaki tüplerden bina içerisindeki tesisatlara yapılacak bağlantılar, çelik çekme borular veya TS EN 10208-2’ye uygun doğalgaz boruları ya da bakır borular ile rakor kullanılmadan mümkünse kaynaklı olarak yapılmış olmalıdır. Tesisatın niteliği ve montaj durumuna bağlı olarak kaynaklı bağlantının mümkün olmadığı hâllerde dişli bağlantılar kullanılabilir. Ana bağlantı borularına, kolay görülen ve kolay açılan bir ana açma-kapama vanası takılmalıdır.
Bağlantılar, mümkünse doğrudan duvar içerisinden geçirilmemelidir. Bağlantıların bir duvarın içinden geçmesi gerekiyorsa geçişler, duvara yerleştirilen geniş çaplı paslanmaz madeni borular veya plastik borular içerisinden yapılmalıdır.
İşyerleri veya topluma açık her türlü binada zemin seviyesinin altında kalan bodrum katlarında LPG tüpü bulundurulmamalıdır.
Kullanımda olan veya kullanmak üzere bekletilen, anma hacmi 26,2 L’den büyük LPG tüplerinin tek başına veya çoklu kullanımı sırasına çarpma veya benzeri sebeplerle devrilmesinin önlenmesi amacıyla tüpler, zincir, kelepçe vb. bağlantılarla sabitlenmelidir.
LPG tüpleri, yanlarına kolayca ulaşılabilecek ve emniyet yönünden aranılan diğer şartlara uygun (TS 1446) yerlerde bulundurulmalı ve buralarda en az bir adet 6 kg'lık kuru tozlu veya karbondioksitli yangın söndürme cihazı (TS 862-3 EN 3-3) yer almalıdır. Yangın söndürücüler, yetkili firma veya kuruluşlara 4 yılda yeniden doldurulmalıdır. Periyodik bakım ve tamirleri ise öngörülen sürelerde yaptırılmalıdır.
LPG tüplerinin bulunduğu yerlerdeki elektrik donanımı, kıvılcım meydana getirmeyen türde yapılmalı, elektrik anahtarları, yerden en az 2 m yükseklikte, bölmelerin dış yüzeylerine yerleştirilmiş olmalıdır.
Tüplerin bulunduğu bölmenin elektriği, bu bölmenin dışındaki bir ana şalter veya sigortadan kesilebilmeli ve gerektiğinde aydınlatma aracı olarak, yalnızca kıvılcım meydana getirmeyen türde veya dışarıda yakılarak getirilmiş pilli fenerler kullanılmalıdır.
LPG tüplerinin kullanılması veya depolanması sırasında, en az 1 m mesafede kuyu, rögar, bodrum penceresi, kömürlük girişi, havalandırma kanalı gibi, gaz kaçaklarının toplanarak tehlikeli olabileceği yerlerin bulunmamasına dikkat edilmelidir.
Depolama ve kullanma sırasında, LPG tüplerinin en az 3 m yakınında kolay tutuşabilen ve yanıcı malzemeler (ot, talaş; yonga, paçavra, üstüpü, benzin, mazot vb.) bulundurulmamalıdır.
Bina dışında depolanan LPG tüplerinin 3 m’den daha yakınında motorlu araçlar park edilmemelidir.
Araçların zorunlu olarak park edildiği yerlerde park yeri ile LPG tüpleri arasına, tüp depolama alanını park yerinden ayıracak şekilde en ez 1 m yüksekliğinde beton duvar tesis edilmelidir.
LPG tüplerinin kullanılması ve depolanması sırasında cebri buharlaşma gerçekleştirilmiyorsa, LPG tüpleri dikey konumda tutulmalı, ters çevrilmemelidir.
LPG tüpleri, tavlama ve kesme gibi işlemler için kullanıldığı durumlarda, tüpler, işlemler sonuçlanır sonuçlanmaz bina dışarısındaki depolama yerlerine konulmalıdır.
Kesme, kaynak ve tavlama gibi ısıya bağlı işlemler sırasında, oksijen tüplerinin ve beraberinde kullanılan LPG tüplerinin bağlantılarında alev tutucu emniyet vanaları mutlaka takılı olmalıdır.
LPG tüplerinin depolandığı bölmelerde veya açıkta depolandığı yerlerde, kolayca görülebilecek ve okunabilecek şekilde "Yanıcı ve parlayıcı madde", "Sigara içilmez" ve "Ateşle yaklaşılmaz" gibi ikaz levhaları bulundurulmalıdır.
Olabilecek gaz kaçaklarının aranması amacıyla kesinlikle alevle kontrol yapılmamalı ve elektrikli cihazların kullanılmasından kaçınılmalıdır.
Sanayi tipi LPG kullanılan büyük mutfaklarda, gaz kaçağını tespit ederek sesli uyarı veren bir uyarı cihazı yer almalıdır.
Sanayi tesisleri içerisinde LPG kullanılacak ve tüpler bina içinde depolanacak ise; LPG tüpleri tesisten özel bölmelerle ayrılmış, depolama kurallarına uygun, iyi havalandırılan özel mahallere konulmalıdır.

08 LPG Yakan Cihazlar Hakkında Genel Bilgi

Emniyetli bir şekilde kullanılmaları açısından pişirme, ısınma, aydınlatma işlevlerini yerine getiren ocaklar, fırınlar, kızartma kapları, kızartma tavaları, kaynatma kapları, makarna pişiricileri, barbeküler, ızgaralar, radyant ısıtıcılar, difüz katalitik ısıtıcılar, konveksiyonlu müstakil ısıtıcılar, su ısıtıcıları (şofbenler) ve sıcak su ısıtıcıları, maltızlar ve döner kızartma şişleri, ısıtıcı plakalar, bekler, lambalar vb. LPG yakan cihazlar, ilgili standartlara uygun olarak emniyet donanımları ve sistemleri ile donatılmış olarak piyasaya arz edilir. Emniyet donanımları ve sistemleri ile ilgili bilgiler, ilgili kullanma kılavuzlarında ve/veya talimatlarında bulunabilir.
Emniyet donanımları ve sistemleri, alevin sönmesi, ortamda oksijenin azalması, devrilme, yemek taşması vb. durumlarda gaz akımını keserek cihazları emniyet durumuna alır, bazı cihazlarda veya bazı durumlarda da ışıklı veya sesli uyarı vererek kullanıcıları uyarır. Işıklı ve sesli uyarıların ne anlama geldikleri kullanma kılavuzlarından ve/veya talimatlarından öğrenilebilir.
LPG yakan cihazlar, verimli kullanılmaları yanında emniyet açısından da belirli aralıklarla bakım veya ayar ya da ayarlarının kontrolünü gerektirir. Bakım ve ayar süreleri ile ilgili bilgiler, kullanma kılavuzlarında ve/veya talimatlarında yer almaktadır.
Bütün LPG yakan cihazlar, hortum, basınç düşürücü (dedantör/regülatör) vb., belirli sürelerle kontrol edilmesi gereken ve kullanma sürelerini dolduğunda ya da hasar gördüğünde ise değiştirilmesi gereken elemanlara sahiptir.
İyi tasarlanmamış ve imal edilmemiş LPG yakan cihazlardan, yanma sonucu ortama kokusuz ve renksiz karbon dioksit yanında karbon monoksit de salınabilir. Ayrıca, cihazların yakıcılarının iyi ayarlanmaması, ayarlarının bozulması veya arıza sebebiyle, ya da ortamda yeterli oksijen bulunmaması nedeniyle uygun çalışmamaları durumunda ortama daha fazla karbon dioksit veya karbon monoksit salınabilir.
LPG yakan cihazlar genel olarak yakma havasını bulundukları ortamlardan alır. Bu sebeple ortamdaki oksijen miktarı giderek azalırken yanma bacasız cihazların kullanıldığı ortamlarda ise karbon dioksit, karbon monoksit vb. yanma gazlarının miktarı giderek artar.
Katalitik ısıtıcılar, herhangi bir kaçak veya sızıntı olmasa bile zehirlenmelere yol açabilir. Bu tür ısıtıcıların uzun süre çalışmasıyla, ortamda oksijen miktarı azalır ve karbon monoksit oranı artar. Bu durumda karbon monoksit, kan akışını engelleyerek dokuların oksijensiz kalmasına ve zehirlenmeye yol açabilir.

MADDE 7 – (1) Tanıtma ve kullanma kılavuzunda, malın özelliğine ve tüketiciye sunuluş biçimine göre aşağıda belirtilen bilgilerin bulunması zorunludur:

i) Kanunun 11 inci maddesinde tüketiciye sağlanan seçimlik haklara ilişkin bilgi,

(1) Malın ayıplı olduğunun anlaşılması durumunda tüketici; a) Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme, b) Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme, c) Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme, ç) İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme, seçimlik haklarından birini kullanabilir.